მტაცებელი ფრინველები

ტერმინი მტაცებელი ფრინველი ხშირად იხმარება შევარდნისნაირთა რიგის წარმომადგენლებთან. აღნიშნული რიგი სამასამდე სახეობას შეიცავს, მათ შორისარწივს, ქორს, კაკაჩას დაშევარდენს. თუმცა ყველა მონადირე ფრინველი არ არის მტაცებელი. მაგალითად, ბუს ყველაზე მახვილი თვალი და არწივის მსგავსი ბასრი ბრჭყალები აქვს, თუმცა მას მტაცებლებს არ მიაკუთვნებენ.

მტაცებელი ფრინველები ხორცით იკვებებიან (ნადირობენ რა მწერებზე, ჩიტებზე, რეპტილიებსა და ძუძუმწოვრებზე). ნანადირევის მირთმევისას მათ ეხმარებათ ბუნებისაგან ბოძებული ბასრი და განმგმირავი ნისკართი, რომელიც მთავარ როლს ასრულებს ნადავლის დანაწევრებაში.

მტაცებელი ფრინველების ყველა წარმომადგენელი საკვების მოპოვების მიზნით ნადირობს,თუმცა სხვა ჩიტებისაგან განსხვავებით,მსხვერპლს ნისკარტით არ იჭერს.ამ დროს მტაცებელი ძლიერ კიდურებსა და ბასრ ბრჭყალებს იყენებს.გამონაკლისს წარმოადგენენ სვავები,რომლებიც მხოლოდ ლეშით იკვებებიან.ამიტომ მათ შედარებით სუსტი კიდურები და ბლაგვი ბრჭყალები აქვთ.

ყველა მტაცებელი ფრინველი (ბუსა და ჭოტის გამოკლებით), აქტიურობს დღისით,იმისდა მიუხედავად,ცოცხალ ნადავლზე ნადირობს იგი,თუ ლეშს ეძებს.ისეთი ჯიშები,როგორიცაა,მაგალითად,ღამის შევარდენი(Falco rufigularis),აქტიურობს შებინდებისას,თუმცა ღამით მაინც არ ნადირობს.ღამის ბუებისაგან განსხვავებით,ასეთ მტაცებელ ფრინველებს დღის ფრინველებს უწოდებენ.ისინი ძალიან გავრცელებულნი არიან თითქმის ყველა კონტინეტზე,ანტარქტიდის გარდა. ზოგიერთი ჯიში ისეა ადაპტირებული გარემოში, რომ მათ არსებობა შეუძლიათ როგორც მაღალმთიან რეგიონებსა და ჭაობიან ადგილებში, ასევე ტროპიკულ ტყეებსა და ტუნდრებში.

გადაფრენა

ამერიკული ანუ თეთრთავა არწივი, რომელიც ნადირობს პატარა ცხოველებსა და თევზებზე.

მტაცებელ ფრინველთა ბევრი სახეობა მთელი წლის განმავლობაში ერთსა და იმავე ადგილას არ ჩერდება.ზოგიერთი მიფრინავს მეტად თბილ ქვეყნებში,რათა თავი დააღწიოს სიცივეს,ზოგი კი – ახალი ნადავლის საძებნელად.მაგალითად,ისეთი სახეობები,როგორიცააბოლოკარკაზი და კირკიტაზაფხულობით ჩრდილოეთით მიემართებიან,რადგან ამ დროს იქ ბევრი მწერია,რომლითაც ეს მტაცებლები იკვებებიან.მაგრამ,როგორც კი ზამთარი იწურება და მწერების რაოდენობა კლებულობს,აღნიშნული ფრინველები იძულებულნი ხდაბიან მზეს კვლავ სამხრეთით წამოყვნენ.

ნადავლის დევნაშირედაქტირება

მტაცებელ ფრინველთა ზოგიერთი ჯიში, რომელნიც სხვა ფრინველებით იკვებებიან, გადაფრენას ახორციელებენ მხოლოდ იმ მიზნით, რომ უკან მისდიონ სხვა გადამფრენ ფრინველებს, რომლებსაც შემდგომ საკვებად იყენებენ. მაგალითად, ე. წ. ელეონორას მარჯანს (Falco eleonorae) ხშირად დაწყვილების სეზონის გადადებაც კი უწევს გადამფრენი ფრინველების დევნაში. შევარდნისნაირთა რიგის სხვა წარმომადგენლები არ ასრულებენ გადაფრენებს და მხოლოდ რამდენიმე კილომეტრის მანძილზე დაფრინავენ ნადავლის მოსაპოვებლად.

გადაფრენისას მტაცებელი ფრინველები თავს არიდებენ ზღვით გადაფრენას, რადგან ისინი ნარნარ ფრენას არიან მიჩვეულნი და არ ყუფნით სასიცოცხლო ენერგია დიდი მანძილის გადასალახად. თუმცა შევარდნისნაირთა რიგის სხვადასხვა წარმომადგენელი ფრენის სხვადასხვა სტილს ფლობს. იმის დადგენა, თუ რა სტილით დაფრინავს მტაცებელი და რა ხერხებს იყენებს ნადირობისას, შესაძლებელია მიისი ფრთების ფორმის მიხედვით.

ჩვეულებრივ შავარდნისნაირთარიგის წარმომადგენლებს გრძელი და ფართო ფრთები აქვთ. ამის წყალობით, ისეთ სახეობებს, როგორიცაა კონდორი (Vultur), სვავი(Aegypius) და არწივი (Aquila), დიდი ხნის განმავლობაში შეუძლიათ ჰაერში გაჩერება ფრთების გაქნევის გარეშეც. ეს თვისება ეხმარებათ მათ დაუღალავად გადალახონ დიდი მანძილები.

თუმცა ცაში ყველაზე ლამაზი არწივია. მისი გაშლილი ფრთები 2 მეტრს აღწევს, თითები ბუმბულითაა შემოსილი. ჰაერში იგი 80 კმ/სთ სიჩქარეს ავითარებს და უეცრად შეუძლია მიმართულების შეცვლა. ამისათვის იგი ფრთას კეცავს განსაკუთრებული კუთხით და რთულ მანევრს ასრულებს ჰაერში.